Rocznica likwidacji Getta Żydowskiego w Staszowie
Nienawidzę cię, wojno [...]za bramy getta zamknięte… Chawa Kestenberg
We wtorek, 8 listopada 2022 roku przypadała 80 rocznica zagłady gminy żydowskiej w Staszowie. Ta historyczna okoliczność była okazją do promocji nowej książki dyrektora naszej szkoły, doktora Dariusza Kubalskiego pt. „Po drugiej stronie miasta. Getto staszowskie”. Wydarzenie odbywające się w Staszowskim Ośrodku Kultury, zaszczycili swoją obecnością, m.in. burmistrz dr Leszek Kopeć, zastępca burmistrza dr Ewa Kondek, dyrektor SOK mgr Anna Gogola, radny mgr Wojciech Charyga, dyrektorzy szkół, członkowie Staszowskiego Towarzystwa Kulturalnego, słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz mieszkańcy i uczniowie staszowskich szkół. Spotkanie poprowadził Dominik Rożek główny instruktor artystyczny SOK-u.
Na wstępie autor publikacji przybliżył kulisy powstawania utworu, a następnie krótko omówił problematykę tragicznych wydarzeń, które zapisały się na kartach historii naszego miasta. W dalszej części zaprezentował najnowsze dokumenty źródłowe i archiwalia uzupełniające - znane już z innych, wcześniej wydanych książek- informacje o staszowskim holokauście. Tej części wystąpienia towarzyszyła prezentacja slajdów z najciekawszymi zdjęciami zamieszczonymi w omawianym kompendium. W kolejnej części spotkania głos zabrał Andrzej Wawrylak, który przypomniał wizyty w Staszowie przedstawicieli rodzin żydowskich lub ich potomków ocalonych z zagłady dzięki pomocy staszowian i mieszkańców okolicznych miejscowości. Wspominał obchody rocznicy przed 10 laty, kiedy to staszowianie wspólnie z potomkami staszowskich Żydów, przybyłymi z różnych stron świata, uroczyście upamiętnili te tragiczne wydarzenia. Zorganizowano, m.in. specjalny March of Memory ulicami Staszowa. Następnie wystąpił rodzinny duet Michtów - ojciec z córką - artystów w tradycyjnym repertuarze muzyki żydowskiej. Znane kompozycje na akordeon i skrzypce, m.in. z musicalu „Skrzypek na dachu” zachwyciły publiczność i były gromko oklaskiwane. Po koncercie odbyło się autorskie spotkanie z czytelnikami. Doktor Dariusz Kubalski podpisywał swoje książki w sali klubowej, gdzie prezentowana była wystawa obrazów Davida Kirszenbauma, polskiego malarza i karykaturzysty pochodzenia żydowskiego urodzonego w 1900 roku w Staszowie, zmarłego w 1954 roku w Paryżu. W gablotach wyłożono książki z Miejskiej Biblioteki Publicznej poświęcone tej tematyce.
Promocja książki była jednym z elementów obchodów miejskich tej tragicznej rocznicy. Najpierw odbyło się spotkanie na cmentarzu żydowskim przy ulicy Kościuszki z udziałem władz miasta, powiatu, mieszkańców, młodzieży ze staszowskich szkół oraz księdza biskupa diecezji sandomierskiej Krzysztofa Nitkiewicza. Drugim punktem było otwarcie wystawy w Muzeum Ziemi Staszowskiej pt. Oni tu byli poświęconej staszowskim Żydom. Trzecie wydarzenie to promocja książki doktora Dariusza Kubalskiego. Lektura publikacji „Po drugiej stronie miasta. Getto staszowskie” dostarcza wielu interesujących informacji i jest pasjonującą opowieścią o społeczności żydowskiej żyjącej przed laty w Staszowie, która w czasach II wojny światowej zamieszkała na ograniczonym terytorium miasta wskazanym przez hitlerowców. Poza historycznymi faktami znajdziemy w tej książce relacje wielu naocznych świadków, poruszające opisy koszmaru egzystencji w gettcie, dramat likwidacji, nieszczęsną podróż do obozu zagłady w Treblince. Dodatkowym atutem są fotografie prezentujące, m.in. sytuacje z życia Żydów w gettcie, dokumenty i mapy. Niektóre fragmenty przetłumaczono na język angielski, co poszerza potencjalny krąg czytelników i jest kolejnym walorem książki. Podsumowując, ostatnie wydawnictwo Biblioteki Staszowskiej nie tylko upamiętnia rocznicę wydarzenia historycznego, ale też przybliża ważny i cenny rozdział wspólnych dziejów Polaków i Żydów w Staszowie.
Elżbieta Szymańska
